Tùy thuộc vào tuổi tác mà giấc ngủ của bạn dài hay ngắn

Con người tùy theo tuổi tác mà có giấc ngủ dài hay ngắn, nông hay sâu. Trẻ sơ sinh và người rất già (trên 90 tuổi) ngủ rất nhiều, tới 10-15 giờ mỗi ngày, người trưởng thành cần ngủ 7-8 giờ/ngày.

Nếu không đạt được những giờ ngủ bình thường ấy kèm theo khó ngủ và giấc ngủ không ngon, không sâu sẽ làm suy giảm hoạt động ban ngày, hiện tượng này gọi là mất ngủ. Mất ngủ tạm thời là mất ngủ khoảng dưới 2 tuần lễ, mất ngủ mạn tính được quy ước từ 3 tháng trở lên.

Nguyên nhân mất ngủ

• Mất ngủ có rất nhiều nguyên nhân:
• Có thể do lo nghĩ, buồn phiền căng thẳng (stress)
• Do rối loạn hành vi tâm thần
• Do bệnh trầm cảm, bệnh đường tiêu hóa, tim mạch, hô hấp, tiết niệu, thần kinh, da, cơ xương… các chứng đau nói chung
• Ngừng thở khi ngủ
• Do xa lạ nhà, do môi trường sống như tiếng ồn, nhạc, mùi và đặc biệt là do thuốc.

Rất nhiều chất gây mất ngủ như cafein, nicotin, amphetamin, các corticoid, thuốc lợi tiểu, thuốc chẹn beta và chủ vận beta, thuốc tránh thai uống, aminophylin, hormon tuyến giáp thuốc kích thích ba vòng…

Các loại thuốc trị mất ngủ, an thần

Các barbital: Những thuốc này, thế kỷ trước được dùng nhiều và rộng rãi, nay đã có nhiều thuốc mới an toàn hơn, thuốc chỉ còn sử dụng trong một phạm vi nhất định như gây mê, cho bệnh nhân bị động kinh…

Các benzodiazepin: Thuốc có nhiều dẫn xuất được dùng nhiều nhất, mỗi dẫn xuất lại có những tác dụng an thần như: trấn tĩnh, giải lo âu, điều trị rối loạn giấc ngủ do kích thích, mệt mỏi lo lắng, chống kinh giật, co thắt cơ. Một số dẫn xuất còn được dùng để làm thuốc cai rượu…

Các thuốc này đều có tác dụng khá giống nhau, nhưng có nhiều điểm khác nhau về mức độ tác dụng, thời gian tác động (ngắn, trung bình, dài), thời gian bán thải ít là vài giờ, lâu có thể tới 100 giờ. Ví dụ như estazolam thời gian tác động trung bình, thời gian bán thải từ 10-24 giờ, flurazepam, thời gian bán tác động dài, thời gian bán thải tới 100 giờ.

Đa số những thuốc này đều để lại những tác dụng không mong muốn gây khó chịu như lờ đờ, vật vã, chếnh choáng…

Điều hết sức chú ý khi dùng các thuốc ngủ an thần dẫn xuất benzodiazepin là:

• Có thể bị lệ thuộc nếu dùng liều cao, lâu dài.
• Khi không dùng thuốc, có hiện tượng cai thuốc như nhức đầu, mất ngủ, lo âu, đau và căng cơ, dễ bị kích thích, lú lẫn, có thể bị run, co giật, ảo giác và quên.
• Cần có sự chỉ định liều lượng, thời gian sử dụng của bác sĩ chuyên khoa.

Thuốc có nhiều chống chỉ định: người nhược cơ, trầm cảm, phụ nữ mang thai 3 tháng đầu, 3 tháng cuối thai kỳ và người đang nuôi con bú.

Cấm uống rượu và chế phẩm có cồn (bia, vang nhẹ, rượu nếp…) hoặc dùng cùng lúc với các thuốc ức chế thần kinh trung ương khác, thuốc chống trầm cảm, thuốc trị động kinh, thuốc kháng histamin H1 làm dịu… vì nếu uống cùng các thuốc này sẽ làm tăng tác dụng an thần tới mức nguy hiểm.

Không dùng cho người đang đứng máy, lái xe, làm việc trên cao hoặc môi trường nguy hiểm; những người phải thức đêm (trực đêm), những người phải tập trung tinh thần, tư tưởng vào công việc. Người già có thể bị ngã do tác dụng phụ của thuốc.

Các kháng histamin H1 làm dịu: dựa vào nhóm etylamin, người ta tổng hợp ra các thuốc kháng histamin H1 để dùng trong trường hợp dị ứng, buồn nôn, nôn, ban ngứa, chóng mặt, nhưng riêng với diphenhydramin và promethazin được dùng trong chứng mất ngủ.

Tác dụng phụ:

• Suy giảm hệ thần kinh trung ương, ngủ sâu, mệt mỏi, choáng váng, mất phối hợp hoặc ngược lại là kích thích với người già và trẻ em.
• Thuốc còn gây nhức đầu, keo dịch tiết (khô miệng, mờ mắt, táo bón) đặc biệt gây tăng triển khối u tuyến tiền liệt.

Giải pháp tự nhiên giúp ngủ ngon, an toàn được chuyên gia khuyến nghị

Để giải quyết tình trạng mất ngủ liệu pháp từ thảo dược luôn được các chuyên gia khuyên dùng bởi tính an toàn và hiệu quả. Trong đó, nổi bật nhất là bộ đôi Nữ lang và củ Bình vôi được nhiều người sử dụng mang đến hiệu quả vượt trội giúp dễ ngủ, ngủ ngon và sâu giấc.

Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra thành phần có tác dụng quan trọng nhất của cây nữ lang là acid Valerenic và các dẫn xuất Valepotriates. Chúng gắn kết vào thụ thể GABA (acid quan trọng duy trì hoạt động của não bộ, giấc ngủ) nên giúp ngăn chặn căng thẳng và bất an đến vùng thần kinh trung ương. Điều này giúp phục hồi quá trình ức chế của não bộ, giúp giảm kích thích làm bệnh nhân dễ ngủ hơn. Đặc biệt, khác với các nhóm thuốc Tây an thần gây ngủ, sử dụng Nữ lang lâu dài hoàn toàn an toàn, không gây ra tác dụng phụ như: gây nghiện, lệ thuộc, suy giảm tập trung, giảm trí nhớ và suy giảm hoạt động thể chất.

Điều đặc biệt, cây Nữ lang khi kết hợp cùng với củ Bình vôi mang đến hiệu quả vượt trội hơn khi sử dụng đơn lẻ từng dược liệu.

Củ Bình vôi là một vị thuốc quý được biết đến với tác dụng an thần, dùng trong các trường hợp suy nhược thần kinh dẫn đến mất ngủ. Trong kháng chiến chống quân xâm lược Pháp và chống Mỹ, củ Bình vôi được bộ đội Việt Nam ứng dụng làm thuốc an thần, dễ ngủ cực kì hiệu quả.

Mất ngủ là một vấn đề quan trọng ở người lớn tuổi. Việc tìm ra các phương pháp cải thiện giấc ngủ từ thảo dược là điều vô cùng cần thiết giúp người bệnh lấy lại giấc ngủ tự nhiên hiệu quả, an toàn, từ đó góp phần nâng cao sức khỏe và chất lượng cuộc sống!

Mất ngủ khiến cơ thể mệt mỏi, uể oải. Nếu mất ngủ kéo dài có thể gây nhiều bệnh nguy hiểm. Vậy dùng thuốc trị mất ngủ thế nào?

Cách nhận biết khi bị mất ngủ?

Mất ngủ được định nghĩa là một rối loạn giấc ngủ liên quan đến các yếu tố tâm sinh lý. Trong đó, bệnh nhân phàn nàn là không đảm bảo về số lượng, chất lượng và thời gian ngủ cho một giấc ngủ bình thường. Cụ thể hơn, bệnh nhân thường mô tả là khó đi vào giấc ngủ, khó duy trì giấc ngủ ban đêm, thức giấc sớm cũng như không ngủ lại được. Đây là một trong những triệu chứng phổ biến nhất khiến bệnh nhân phải tìm đến bác sĩ.

Mất ngủ dưới 1 tháng được gọi là mất ngủ cấp tính và trên 1 tháng là mất ngủ mạn tính.

Nguyên nhân gây mất ngủ có liên quan chủ yếu đến các nhân tố tâm lý – xã hội (yếu tố cảm xúc đóng vai trò chủ đạo) như stress, chất lượng cuộc sống thấp, quan hệ gia đình, công việc, thăng trầm cuộc sống…

Ngoài ra, bệnh thể chất, bệnh tâm thần hoặc sử dụng thuốc không hợp lý cũng có thể gây ra mất ngủ.

Hậu quả của mất ngủ

Ngủ là một trạng thái sinh lý bình thường của cơ thể có tính chất chu kì một ngày đêm, trong đó toàn bộ cơ thể được nghỉ ngơi, tạm ngừng hoạt động. Nếu mất ngủ kéo dài sẽ gây ra nhiều tác hại nguy hiểm cho sức khỏe:

Mất tập trung, chậm chạp, gặp khó khăn khi làm việc, giảm hiệu suất công việc.

Rối loạn tâm lý, khi thiếu ngủ bộ não sẽ có những phản ứng tiêu cực và dẫn đến tình trạng lo âu, cáu gắt, uể oải, mệt mỏi, trầm cảm, suy giảm trí nhớ,…

Gây bệnh tim mạch, tăng huyết áp; tăng cân.

Ngoài ra, còn các tác hại khác như rối loạn nội tiết, mụn, da nhăn sớm…

Các phương pháp điều trị mất ngủ

Mất ngủ liên quan chủ yếu đến các nhân tố tâm lý (đặc biệt rối loạn cảm xúc). Do đó, nguyên tắc điều trị cần kết hợp giữa liệu pháp tâm lý và thuốc.

Liệu pháp không dùng thuốc

Đây là hình thức điều trị ưu tiên cho tình trạng mất ngủ mãn tính ở người lớn và đã được các nước phát triển công nhận là chỉ định đầu tay. Điểm chính của liệu pháp này là bệnh nhân cần được hướng dẫn và thực hiện vệ sinh giấc ngủ tốt. Nếu không hiểu và không làm đầy đủ vệ sinh giấc ngủ, mất ngủ sẽ không được giải quyết, thậm chí còn tiến triển nặng hơn.

– Nếu đang ở trên giường và không thể ngủ được, hãy ra khỏi giường và chỉ trở lại khi đã buồn ngủ (thông thường khoảng 20 phút). Chỉ sử dụng giường và phòng ngủ để ngủ, hạn chế các hoạt động khác.

– Đi ngủ và thức dậy vào một khung giờ nhất định. Tránh ngủ trưa, đặc biệt là những giấc ngủ kéo dài hơn 1 giờ trong ngày để tối ưu hóa giấc ngủ vào buổi tối.

– Tránh dùng cà phê sau bữa trưa. Không uống rượu vì rượu phá vỡ nhịp thức ngủ. Không hút thuốc lá, đặc biệt là vào buổi tối.

– Thiết lập chế độ tập luyện thể dục thể thao hằng ngày (đặc biệt từ 4 đến 6 giờ trước khi đi ngủ). Nhưng cũng không nên tập luyện nặng trong vòng 2 giờ trước khi đi ngủ.

– Giữ môi trường ngủ yên tĩnh và tối, tránh tiếp xúc với tiếng ồn và ánh sáng vào ban đêm. Hạn chế xem TV và thiết bị công nghệ trước khi đi ngủ. Để xa điện thoại hoặc đồng hồ khỏi giường vì thói xem hay xem giờ có thể làm tăng kích thích nhận thức và kéo dài thời gian tỉnh táo.

– Tránh ăn tối quá nhiều trước khi đi ngủ, nhưng cũng không để bụng đói. Ăn thực phẩm lành mạnh, dễ tiêu và không ăn vặt vào đêm muộn.

Liệu pháp dùng thuốc

Nhóm thuốc an thần benzodiazepine

Đây là nhóm lâu đời nhất, giúp an thần, giải lo âu như diazepam, lorazepam, bromazepam, alprazolam…Các tác dụng phụ thường gặp nhất là chóng mặt và nhức đầu. Nên thận trọng với những bệnh nhân bị suy giảm chức năng gan, thận, bệnh phổi mạn tính, bệnh glaucom góc đóng. Nên dùng thuốc trong thời gian ngắn vì nguy cơ nghiện thuốc.

Nhóm thuốc an thần non-benzodiazepins

Bao gồm: Etifoxine HCL, sedanxio, zopiclon… Loại này có thời gian bán hủy ngắn hơn đáng kể so với nhóm benzodiazepine nên tránh được tác dụng phụ không có lợi (buồn ngủ, chóng mặt) vào ban ngày như benzodiazepine, cũng như duy trì giấc ngủ tốt hơn.

Tuy nhiên, khi sử dụng các thuốc dạng này cần tránh lạm dụng, bệnh nhân cần được theo dõi chặt chẽ, tuân thủ chỉ định dùng thuốc của thầy thuốc.

Thuốc chống trầm cảm

Các thuốc trong nhóm này như: Amitriptyline, mirtazapine, trazodone, doxepin… Các loại thuốc này được sử dụng chủ yếu để điều trị trầm cảm nhưng cũng có thể cải thiện triệu chứng mất ngủ khi được dùng với liều lượng thấp hơn.

Khi mất ngủ là thứ phát sau trầm cảm hoặc lo lắng, các thuốc chống trầm cảm có thể cải thiện cả hai tình trạng cùng một lúc. Tuy nhóm này thuốc ít nguy cơ gây nghiện nhưng lại có nhiều tác dụng phụ: Khô miệng, đắng miệng, táo bón, gây bí tiểu ở bệnh nhân có u xơ tiền liệt tuyến… cũng như có thể tương tác với các loại thuốc khác. Do vậy, cần tuân thủ nghiêm ngặt chỉ định của thầy thuốc. Lưu ý, phải sau khi sử dụng thuốc 3-4 tuần mới thấy giấc ngủ được cải thiện rõ.

Thuốc kháng histamin

Tiêu biểu như diphenhydramine và doxylamine, hai thuốc này cũng được coi là an toàn trong thai kỳ và được khuyến cáo để điều trị đầu tiên cho chứng mất ngủ ở phụ nữ mang thai vì có thể chúng có hiệu quả với chứng nôn nghén. Ngoài ra, còn có hydroxyzine là một loại thuốc kháng histamine khác có tác dụng an thần. Các tác dụng phụ có thể bao gồm buồn ngủ ban ngày, khô miệng, mờ mắt, táo bón và bí tiểu. Do đó nên tránh dùng ở bệnh nhân tăng nhãn áp hoặc khó tiểu.

Cần lưu ý, một số loại thuốc an thần, chống trầm cảm có thể không an toàn cho phụ nữ có thai, đang cho con bú hoặc người già nên cần tuyệt đối tham vấn ý kiến của bác sĩ.

Nhóm đồng vận thụ thể melatonin

Đây là hormone giúp kiểm soát chu kỳ thức – ngủ tự nhiên. Mức melatonin tự nhiên trong cơ thể cao nhất vào ban đêm. Một số nghiên cứu đã phát hiện ra rằng bổ xung melatonin có thể hữu ích với một số rối loạn giấc ngủ, đặc biệt là nhóm “cú đêm” và những người khó đi vào giấc ngủ. Tuy vậy, chưa có bằng chứng rõ ràng về việc liệu nó có giúp điều trị chứng mất ngủ nói chung hay không. Các tác dụng phụ có thể gặp như nhức đầu, chóng mặt, buồn nôn và buồn ngủ ban ngày.

Thuốc cải thiện triệu chứng khó ngủ nhưng không hỗ trợ duy trì giấc ngủ. Tránh dùng cùng hoặc ngay sau bữa ăn giàu chất béo.

Ngoài ra, cón một số nhóm thuốc hỗ trợ khác như nhóm nuôi dưỡng tế bào thần kinh như: Piracetam, ginkgo biloba, vinpocetin, choline…; thuốc hỗ trợ chức năng gan, thuốc tăng cường nhận thức…Lưu ý khi sử dụng thuốc

Lưu ý khi dùng thuốc

Để sử dụng thuốc ngủ hiệu quả, cần thực hiện:

• Chỉ uống thuốc khi được kê đơn từ bác sĩ.
• Bệnh nhân cần được tư vấn kỹ lưỡng về lợi ích và nguy cơ của các liệu pháp điều trị với thuốc của chứng mất ngủ.
• Nên dùng thuốc với liều lượng thấp nhất mà có thể đạt hiệu quả tối đa.
• Thận trọng khi sử dụng ở người lớn tuổi và bệnh nhân bị rối loạn chức năng gan, thận.
• Ngoài ra, bệnh nhân cần có dinh dưỡng hợp lý: Bổ sung dinh dưỡng, vitamin nhóm B và khoáng chất, chế độ ăn dễ tiêu hóa (mềm, nhiều xơ), đủ vitamin và khoáng chất (hoa quả, rau, củ….), tránh chất kích thích, uống đủ nước…
• Sử dụng bài tập thở bằng cơ hoành. Phương pháp này giúp cơ hoành hoạt động một cách đầy đủ trong quá trình thở. Điều này có thể mang lại một số lợi ích sức khỏe như tăng cường thư giãn, giảm căng thẳng và lo lắng.